فعل گذشته ساده ترکی در گذشته اتفاق افتاده و قطعاً به پایان رسیده است و گوینده به طور مستقیم از به پایان رسیدن آن خبر می دهد. به همین جهت به آن، گذشته مطلق، گذشته خبری یا گذشته شهودی هم می گویند. این زمان را با پیوند «دی» بلافاصله پس از ریشه فعل می توان شناخت. مثلاً برای ساخت اول شخص مفرد در زمان گذشته ساده از مصدر سیلمک (پاک کردن)، ابتدا علامت مصدری را حذف می کنیم، سپس پیوند دی را اضافه کرده و در انتها ضمیر شخصی اول شخص مفرد یعنی «یم» را اضافه می کنیم و فعل «سیلدیم» (پاک کردم) ساخته می شود. در جدول زیر چند فعل ترکی را با هم صرف می کنیم.